تلویزیون نباید فریب فضای مجازی را بخورد

به گزارش آوای قیروکارزین به نقل از خبرگزاری فارس، تلویزیون رسانه‌ای تصویر محور بود که تحولات چشمگیری به وجود آورد؛ برای همین به آن جعبه جادویی می‌گفتند. تلویزیون در یکدست‌سازی فرهنگی نقش فعالی ایجاد می‌کند موضوعی که حتی موجب نگرانی عالمان علم ارتباطات چون «هارولد لاسول»‌ شده بود که نکند فرهنگ‌های بومی و خرده فرهنگ‌ها کمرنگ شود.

هنوز هم تلویزیون کارکرد خود را دارد؛ اگرچه فضای مجازی باعث شده که مرجعیت رسانه‌ای از جعبه جادویی به سمت اینترنت حرکت کند اما فضای نامحدود مجازی هم به نوبه خود از تولیدات تلویزیونی استفاده می‌کند. امروزه در فضای مجازی نیز تغییرات مهمی بوجود آمده است.

عصر رسانه امروز به فردگرایی بی‌انتها و جمع‌گرایی بی حدو حصر رسیده است. فضای مجازی به یک جامعه بی‌انتها، بدون طبقه و بدون اینکه چندان زمان و مکان در آن مهم باشد، تبدیل شده است. شما در فضای مجازی می‌توانید زمان را از گذشته تا امروز در اختیار داشته باشید و با انتخاب برنامه‌های مختلف به گذشته سفر کنید. فوتبالی که روز گذشته از تلویزیون پخش شده را هر زمان که خواستید تماشا کنید. سریالی که در روزگار دور پخش شده را دوباره ببنید و … .

به مانند قانون پایستگی انرژی،‌ رسانه‌ها نیز تمام نمی‌شوند. اگرچه مورد استفاده آن‌ها خاص می‌شود اما از بین نمی‌رود. همین چند روز پیش بود که پاپ جدید با دود سفیدی که از دودکش کلیسای کاتولیک بیرون آمد، مشخص شد.

تلویزیون نیز می‌تواند به عنوان یک رسانه پویا به فعالیت خود ادامه دهد هر چند در یک فضای رقابتی شدید با رسانه‌های مجازی و خصوصا تلویزیون اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته اما می‌تواند از ارزش افزوده همین رسانه‌ها نیز برای دیده شدن تولیدات خود بهره‌برداری کند.

تلویزیون یک رسانه تولیدکننده و مولد است که می‌تواند بازوهای جدیدی در فضای مجازی پیدا کند. فضای مجازی علاوه بر اینکه تولیدگر است، مصرف کننده آثار فرهنگی و هنری نیز هست.

فضای مجازی فقط قابلیت عرضه و دسترسی‌های بیشتری برای عموم ایجاد کرده است. قابلیتی که در حوزه تولیدی و فنی،‌ رسانه‌ای چون تلویزیون می‌تواند از آن استفاده کند.

اما همین جاست که ممکن است تلویزیون فریب فضای مجازی را بخورد و به جای حفظ ماهیت تولیدکنندگی خود در آثار هنری و فرهنگی دنباله رو فضای مجازی باشد.

فضای مجازی در عصر حاضر وارد فاز “Multimedia self” یا همان فضای «چندرسانه‌ای+خود» شده است. اینجاست که با قابلیت شبکه‌های اجتماعی هر فردی می‌تواند خود رسانه‌ای مستقل با همه ویژگی‌های تصویری، صوت و متن و حتی جلوه‌های ویژه در اختیار داشته باشد.

همانطور که با آمدن صنعت چاپ آثار هنری نیز از خاص بودن به در دسترس بودن میان عامه تبدیل شدند، اینترنت نیز رسانه‌ها را از خواص بودن به عمومی تغییر دادند اما هنوز میان تولیدات آماتور و حرفه‌ای بسیار فرق است. مثلا هر کسی می‌تواند کپی نقاشی مونالیزا را در خانه خود داشته باشد اما اصل نقاشی چیز دیگری است که در موزه یافت می‌شود.

تلویزیون در این عصر می‌تواند با استفاده از تجربیات گذشته در این فضا بیشتر و بیشتر از بازوهای رسانه‌ای جدید استفاده کند و در حوزه فنی از ارزش افزوده اینترنت بهره‌برداری کند اما نباید این عرصه را در حوزه تولیدی و محتوایی به فضای مجازی واگذار کند و دنباله‌رو موج‌های وایرالی سطح پایین شبکه‌های اجتماعی باشد.

تلویزیون برای اشاعه هر چه بیشتر آثار فاخر خود می‌تواند از فضای مجازی استفاده کند و مانند رودی باشد که بخشی از آب دریا را تامین می‌کند. خصوصا اینکه تلویزیون قابلیت تولید آثاری را دارد که در هیچ کجا حتی سینما نیز امکان تولید چنین آثاری وجود ندارد.

سریال «مختارنامه»،‌ «امام علی (ع)»،‌ «سربداران» و… از جمله این موارد است که با توجه به میزان سرمایه گذاری و بکارگیری افراد حرفه‌ای فقط تلویزیون قابلیت جمع کردن این موارد را دارد. خصوصا اینکه در فضای سینمایی هم حتی کار تولیدات به سمت لوکیشن‌های آپارتمانی رفته است و طی همین امر دیده می‌شود که سینما محتویات خود را نیز از دست داده است.

بسیاری از آثار تلویزیونی حتی در تلویزیون هم مجال دیده شدن نیافتند اما در فضای مجازی جان دوباره یافته و دیده شدند. قابلیتی که قبلاً تلویزیون برای سینما داشت را حالا فضای مجازی برای رسانه ملی دارد.

فیلم «روز واقعه» از جمله این موارد بود که تلویزیون نسبت به دیده شدن آن کمک شایان توجهی کرد و حالا بسیاری از آثار تلویزیونی در شبکه‌های اجتماعی و تلویزیون‌های اینترنتی فرصت دیده شدن می‌یابند. مثلا سریال «نوروز رنگی» از جمله همین آثار بود که بسیاری در فضای مجازی آن را دیدند و پسندیدند.

تلویزیون اگرچه مرجعیت رسانه‌ای و فنی را تا حدود زیادی به فضای مجازی داده است اما می‌تواند مرجعیت در تولیدات آثار فرهنگی را حفظ کند. هر رسانه اگر در جایگاه و زمان درست مزیت مطلوبی بیابد می‌تواند اثرگذاری خاص خود را حفظ کند.

امروزه فضای مجازی در باز انتشار آثار موفق تلویزیون که شاید سال‌ها از زمان تولید آن‌ها می‌گذرد نقش دارد. یک سکانس از سریال زیبای «روزی روزگاری» یک بخش از برنامه نخبه محور «طلوع ماه» با اجرای «داریوش ارجمند»، بخش‌هایی از برنامه‌های شبکه چهار (که همیشه متهم به دیده نشدن هستند) با حضور «غلامحسین ابراهیمی دینانی» فیلسوف ایرانی همه این‌ها آثاری هستند که به فضای مجازی عطر و بوی فرهنگی و علمی خاصی می‌دهند و به زبان شبکه‌های اجتماعی وایرال به سرعت بین افراد منتقل و به اشتراک گذاشته می‌شوند.

فضای مجازی هر چه قابلیت داشته باشد اما در تولید آثار هنری دارای یک نقص جدی یعنی پوپولیسم رسانه‌ای، تب لایک خوری و باری به هر جهت بودن است اما آثار تلویزیون ایران که عمق و ژرفای بسیاری داشتند، گوش‌شان بدهکار چنین مواردی نبوده است.

تلویزیون می‌تواند در پالایش فضای مجازی با انتشار آثار فاخر فرهنگی و اجتماعی نقش مهمی ایفا کند. تلویزیون هنوز یک رسانه مهم و محوری است و مهم خواهد ماند مادامی که فریب زرق و برق فضای مجازی را نخورد و در حوزه فرهنگی مرجعیت و پرچمداری خود را حفظ کند.