ناخواسته به بلندگوی پروژه‌های دشمن بدل نشویم

این گزاره، معنایی فراتر از یک توصیه‌ی اخلاقی دارد؛ مسئولیت اجتماعی و تاریخی رسانه‌ها را بازتعریف می‌کند و از آنان می‌خواهد که در مواجهه با مسائل کشور، از تساهل و تسامحی که به تضعیف نمادهای هویتی و سرمایه‌ی اجتماعی می‌انجامد، بپرهیزند.

جایگاه رسانه در گفتمان انقلاب اسلامی، پیش‌تر نیز به روشنی ترسیم شده است؛ جایی که رهبر معظم انقلاب بر اهمیت اطلاع‌رسانی صادقانه، شفاف و آگاهی‌بخش تأکید میکنند: «مطبوعاتی که طریق سلامت بپیمایند… در هر رشته‌ای قلم بزنند، به نفع نظام حرکت کرده‌اند؛ چون بر مایه‌ی آگاهی مردم می‌افزایند» (۱۳۷۵/۰۲/۱۳). این نگاه، وظیفه‌ی رسانه را از بازتاب صرف اخبار و تحلیل‌ها فراتر می‌برد و آن را به رکن تقویت عقلانیت و هویت جمعی بدل می‌سازد.

رهبر انقلاب با دقت، سه کارکرد بنیادین برای مطبوعات برمی‌شمارند: «وظیفه‌ی نقد و نظارت، وظیفه‌ی اطلاع‌رسانی صادقانه و شفاف، وظیفه‌ی طرح و تبادل آرا و افکار در جامعه» (۱۳۷۹/۱۲/۰۹). این سه ضلع، الگویی می‌سازند که رسانه‌ها را از انفعال یا بازی در زمین دشمن دور می‌کند و به رسالت راهبردی‌شان بازمی‌گرداند.

رهبر انقلاب هشدار داده‌اند که اگر رسانه‌ها بی‌توجه به پیامدهای سخنان و تحلیل‌های خود عمل کنند، ناخواسته به بلندگوی پروژه‌های دشمن بدل می‌شوند: «ما نباید عامل دشمن شویم… اگر عمداً و با توجه صورت گیرد، خیانت بزرگ است و اگر از روی غفلت باشد، خطای بزرگ» (۱۳۸۱/۰۵/۰۵). این هشدار، مرز میان «نقد مسئولانه» و «هم‌صدایی با دشمن» را به‌خوبی روشن می‌کند.

خطر همراهی ناخواسته با دشمن، بارها و در برهه‌های حساس گوشزد شده است: «بعضی دانسته، بعضی ندانسته با اظهارنظرهایشان به خواست دشمن کمک می‌کنند؛ باید همه مراقب باشند» (۱۳۹۰/۰۷/۲۷). زیرا دشمن در پی آن است که «از جمهوری اسلامی یک چهره‌ی نامطلوب به ملت‌های منطقه نشان دهد… تا خط ایستادگی در مقابل استکبار در میان آنها رواج پیدا نکند» (همان).

این راهبرد خصمانه امروز در قالب جنگ ترکیبی پیگیری می‌شود؛ جنگی که «از رسانه، از عامل فرهنگی، از عامل امنیتی، از نفوذ و از عامل اقتصادی استفاده می‌کند… برای اینکه ملت را دچار یأس کند و از نیروی خودش غافل سازد» (۱۴۰۲/۰۱/۰۱). در چنین شرایطی، رسانه‌ای که نتواند مرز نقد دلسوزانه و عملیات روانی را تشخیص دهد، عملاً در زمین دشمن بازی خواهد کرد.

این خطر، فقط به عرصه‌ی رسانه‌های رسمی محدود نیست؛ بلکه «آحاد جوانان که با فضای مجازی ارتباط دارند»، صاحبان قلم، تریبون‌ها و دستگاه‌های تبلیغاتی نیز باید «ببینند دشمن بر روی چه نقطه‌ای تکیه میکند و انگشت میگذارد، از چه راهی میخواهد در ذهن مردم و در افکار عمومی مردم نفوذ کند، آن راه را ببندند؛» (۱۴۰۳/۱۱/۲۹).

هم‌زمان، رهبر انقلاب بر اهمیت امیدآفرینی به‌عنوان یک راهبرد دفاعی تأکید می‌کنند: «یک توصیه‌ی مهم من به همه‌ی کسانی که توانایی سخن گفتن با مردم را دارند و رسانه در اختیارشان است: امیدآفرینی است» (۱۴۰۲/۰۱/۰۱). امید، تنها یک احساس مثبت نیست؛ بلکه عاملی استراتژیک برای حفظ سرمایه‌ی اجتماعی و قدرت ملی است.

نتیجه‌ی این بازخوانی، بازگشت به همان نقطه‌ی آغاز است: «حفظ عزت و آبروی کشور و ملت، تکلیف بی‌اغماض گویندگان و قلم‌زنان است». این «بی‌اغماض بودن»، یعنی هوشیاری در نقد، انصاف در تحلیل، و مسئولیت‌پذیری در روایت. یعنی بازنگری در نسبت میان آزادی بیان و وظیفه‌ی ملی؛ یعنی عبور از غوغاسالاری به جهاد تبیین.

امروز، در میدان جنگ شناختی، قلم و زبان می‌توانند یا سنگر مستحکم عزت ملی باشند یا رخنه‌ای برای نفوذ دشمن. راهی که رهبر انقلاب ترسیم کرده‌اند، رسانه را به خط مقدم دفاع از امید و عزت بدل می‌کند؛ مسئولیتی که تعارف نمی‌شناسد و بی‌اغماض باید آن را پذیرفت.