به گزارش آوای قیروکارزین، شهرستان قیروکارزین با مساحت ۳ هزار و ۳۹۵ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۷۲ هزار نفر در جنوب غربی استان فارس و در فاصله ۱۸۴ کیلومتری شهر شیراز واقع است و در شمال فیروزآباد، در جنوب خنج، در شرق جهرم، در جنوب شرقی لارستان و در سمت مغرب فراشبند شهرستان‌های همسایه قیروکارزین را تشکیل می‌دهند.
قیروکارزین دارای پنج نقطه شهری قیر، کارزین، افزر، امام شهر و مبارک آباد، پنج دهستان و ۱۴۱ روستا و آبادی است که به دو زبان ترکی و فارسی صحبت می‌کنند و دارای مذهب شیعه هستند.
اراضی این شهرستان از مهم‌ترین فاکتورها برای تولید محصولات زراعی محسوب می‌شود و به دلیل داشتن دشت‌های حاصلخیز با خاک‌های رسوبی تکامل یافته، اقلیم گرمسیری و آب فراوان بیشتر جمعیت شهری و روستایی قیروکارزین به کشاورزی اشتغال دارند.
رودخانه قره آقاج که از کوه آغار از ارتفاعات چهل چشمه در ۴۰ کیلومتری غرب شیراز سرچشمه میگیرد اراضی و باغات بسیاری را در این شهرستان سیراب می‌سازد و به طور کلی ۴۵ چشمه دائمی و فصلی در قیروکارزین وجود دارد که پر آب‌ترین آنها چشمه آب آسیاب در شرق مرکز شهر قیر است.
از دیگر منابع آبی سد سلمان فارسی قیروکارزین است که در شمال شرقی این شهرستان قرار دارد و از آب آن شهرستان‌های مجاور نیز استفاده می‌کنند.
مهم‌ترین ذخایر زیرزمینی قیروکارزین نفت و میادین گاز طبیعی در حوزه کوه‌های آغار و دالان، سفید زاخور، دی ری و بندوبست است و معادن گچ، شن و ماسه نیز در این شهرستان به وفور یافت می‌شود.
قیروکارزین در طول تاریخ بزرگانی مانند ابوطاهر مجدالدین صاحب اثر جاودان “قاموس‌المحیط” مشهورترین لغت‌نامه عربی و محمدبن حرم کارزینی، اسعد افزری، حاج ملا محمد قیری، آقاجانی قیری، شرف‌الدین زاهد قیری استاد حافظ شیرازی و … را در دامن خود پرورانده است.
از آثار تاریخی برجسته این شهرستان می‌توان به نقش یک سرباز پارتی تنها نقش به جا مانده از دوران پارت‌ها در فارس، پل عروس، قلعه شاه پریون که بر روی تپه بسیار بزرگی در میان دشت قیر از دوران قدیم به جا مانده، قلعه گبری، آسیاب تاریخی شهر قیر، بقایای مسجد بلال، مسجد کارزین، قلعه شاه بربر، آسیاب‌های هفت آسیاب، قلعه حمزه خانی هنگام، حمام کارزین، حمام هورز، کاروانسرای کردشول، کاروانسرای مدخون و … را نام برد.
در کنار کارهای خانه بافت قالی، گبه، گلیم، جاجیم، چنته، رو دوزی‌های سنتی، حصیربافی، گیوه‌بافی و … از هنرهای زنان زحمتکش این شهرستان است.
از مناطق گردشگری قیروکارزین نیز می‌توان به تفرجگاه سرآسیاب در شرق شهر قیر با جویبارها و درختان منحصر به فرد، تفرجگاه هفت آسیاب در ۲۵ کیلومتری جاده قیر به خنج در بخش افزر با آبشارها و جویبارهای دل‌انگیز، تفرجگاه نه تن، تنگ کارزین، آبشار شلدون و چشمه‌های آب معدنی آبگرم و باروس مناسب برای امراض پوستی اشاره کرد.
قیروکارزین دارای ۴۱ امامزاده واجب‌التعظیم است که معروف‌ترین آنها امامزاده سید تاج‌الدین محمد (ع) از نوادگان امام سجاد(ع) واقع در شهر قدیم قیر است.
با توجه به این‌که قیروکارزین بزرگترین تولیدکننده لیموشیرین و لیموترش کشور، دارای انواع مرکبات و همچنین قطب تولید خرما در استان فارس است خرید سوغاتی از این شهرستان فراموش نشود.
تفرجگاه و چشمه سرآسیاب
یکی از مکان های زیبا برای تفریح و گذراندن لحظات خوش و لذت بخش ، چشمه ی زلال با مناظر دیدنی «سرآسیاب» در قیروکارزین است.این چشمه ی طبیعی در ورودی شهر قیر و در کنار تپه ی شهدای گمنام این شهر واقع شده است. سرسبزی اطراف این چشمه ی قدیمی مانند مخمل سبزی در میان دشت های قیروکارزین خودنمایی می کند.
این چشمه ی زیبا و چشم نواز به صورت کانال کشی از بالای کوه به طرف شهر قیر سرازیر می شود و برای مصارف کشاورزان این منطقه نیز مورد بهره برداری قرار میگیرد.این کانال کشی نیز مناظر زیبایی را در کنار مناظر طبیعی رقم زده است که مطمئناً از تماشای آنها سیر نمی شوید.از کانال کشی ها عبور می کنیم. هرچه به سرچشمه نزدیکتر می شویم ، صدای آب گوش نوازتر می شود و صحنه ها نیز چشم نواز تر می شوند.در قسمت جنوبی چشمه نیز به همت مسئولان شهر قیر پارک تفریحی زیبا و مجهزی آماده است تا لحظات خوبی را برای مسافران نوروزی در دفتر خاطراتشان رقم بزند.
امامزاده سیدتاج‌الدین محمد(ع)
سیدتاج‌الدین محمد(ع) از نوادگان امام سجاد(ع) است که آستان مقدس ایشان در فاصله ۲ کیلومتری از شهر قیر واقع شده است.
این بقعه متبرکه در محدوده شهر قدیم قیر و در فضایی به مساحت پنج هزار مترمربع قرار دارد که زیربنای آن بالغ بر۴۰۰ متر است.
بقعه در میانه درختان سرسبز و در فضایی دلنشین قرار دارد و نمای ساختمان که ترکیب زیبایی از معماری اسلامی در قرن‌های متمادی است بسیار جلوه‌گر و زیبا است.
سد سلمان فارسی قیروکارزین
سد سلمان فارسی قیروکارزین یک سد بتونی در جنوب استان فارس در شهرستان قیروکارزین روی رودخانه قره آغاج است. این سد ۱۴۰۰ میلیون متر مکعب گنجایش ذخیره آب دارد و بزرگترین سد استان فارس می باشد . این سد به عنوان منبع اصلی آب آشامیدنی شهرها و روستاهای جنوبی استان فارس عمل می‌کند و در تأمین آب منطقه به ویژه در شرایط خشکسالی سالهای اخیر نقش بسزایی داشته است . تاج سد در شهرستان قیروکارزین و در محدوده ۹ کیلومتری شمال شرقی شهر قیر می باشد.
نوع این سد بتنی قوسی وزنی است و ارتفاع آن ۱۲۵ متر از پِی، عرض آن در قسمت پِی ۶۳ متر و عرض آن در تاج سد ۷ متر و طول تاج آن ۳۵۱ متر می‌باشد.
نقش رستم (قیر) یا نقش برجسته سرباز پارتی
نقش برجسته را می توانید درفاصله حدود۳ کیلومتری درجاده قیر به فیروزآباد ، درسمت راست جاده مشاهده کنید. که البته حدود ۱۰۰ مترتاجاده اصلی فاصله دارد وهیچ تابلویی برای راهنمایی وجودندارد. تنهاراهنمایی تابلویی زردرنگ برای معرفی پروژه جاده ای جدید است که فعلا هیچ عملیاتی برای آن انجام نشده ودقیقا ازکنار این نقش عبور می کند. نقش برروی تکه سنگی بزرگ تراشیده شده وزیرآن را جستجوگران گنج حفاری کرده اند. وعده ای دیگرنیز درتلاش برای ازبین بردن این اثر برروی آن حکاکی کرده اند. هیچ تلاشی برای نگهداری ازنقش انجام نشده.
نقش سربازی رانشان می دهد که درحال تیراندازی باتیروکمان نشان می دهد. چهره سربازنامشخص است وپوشش اونیزقابل تشخیص نیست. شاید۴۰سال پیش چهره وپوشش اوقابل تشخیص تربوده. این مطلب نشان می دهدکه اگرازاین آثار عکس نداشته باشیم شاید ۱۰سال دیگر ازاین آثاربه جزخاطره چیزدیگری نخواهد ماند. عزیزانی که به بازدید این نقش می روند خواهش می کنم درحفاظت ازآن تلاش کنند. اکثر این تخریب هاراخودماانجام می دهیم.
مقبره شهدای گمنام قیروکارزین
